УДК 811.112.2’04:81
© 2017 Е. А. Карасенко
ФОНОМОРФОЛОГИЧЕСКИЕ И СЕМАНТИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ СУФФИКСАЛЬНЫХ НАИМЕНОВАНИЙ МУЖЧИН В СРЕДНЕВЕРХНЕНЕМЕЦКОМ ЯЗЫКЕ
В данной статье проводится исследование средневерхненемецких дериватов с суффиксом -(e)linc, обозначающих лиц мужского пола. Рассматриваются вопросы появления и функционирования суффикса -(e)linc в различные периоды развития немецкого языка. Анализируются фонетические и морфологические особенности производных слов c -(e)linc, именуемых мужчин, их словообразовательные базы, а также общая семантика.
Ключевые слова: средневерхненемецкий язык, наименования лица, суффиксальная деривация, историческое словообразование, словообразовательные базы, мотивация, семантика.
© 2017 Е. А. Karasenko
PHONOMORPHOLOGICAL AND SEMANTIC PECULIARITIES OF DERIVATIVES DENOTING MEN IN THE MIDDLE HIGH GERMAN PERIOD
The article examines Middle High German derivatives with suffix -(e)linc denoting men. Formation and function of the suffix -(e)linc in different periods of the German language are considered. The morphological and phonetic characteristics of derivatives with -(e)linc denoting men, their word-building bases and general semantics are analysed.
Key words: Middle High German, nouns denoting persons, suffix derivation, historical word-building, word-building bases, motivation, semantics.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
- Бессонова О. Л., Гришкова Д. М. Структура и семантика фразеологических единиц с терминами родства в английскoм и немецком языках // Studia Germanica, Romanica et Comparatistica. Донецк: ДонНУ, 2016. T. 12. № 2 (34). С. 47-61.
- Гумбольдт В. фон. Язык и философия культуры. Москва: Прогресс, 1985. 450 с.
- Калиущенко В. Д. Введение // Типология языковых значений в диахроническом и сопоставительном аспектах: словообразование в средневерхненемецком языке. Донецк: ДонНУ, 1998. Т. 1. С. 5-6.
- Карасенко О. А. Пейоративні найменування чоловіків у середньоверхньонімецькій мові // Типологія мовних значень у діахронічному та зіставному аспектах. Донецьк: ДонНУ, 2014. Вип. 29. С. 133-139.
- Карпіловська Є.А. Суфіксальна підсистема сучасної української літературної мови: будова та реалізація. К.: Інститут мовознавства ім. О.О. Потебні Національної Академії наук України, 1999. 297 с.
- Колшанский Г.В. Контекст и семантика. М.: Наука, 1980. 149 с.
- Новикова Е. Ю. Структура, семантика и тенденции развития наименований лиц по профессии в современном немецком языке. М., 2006. 218 с.
- Ягупова Л. М. Особливості функціонування іменника urkünde в середньоверхньонімецьких рукописах // Studia Germanica et Romanica: Іноземні мови. Зарубіжна література. Методика викладання. Донецьк: ДонНУ, 2004. Т. 1. № 1. С. 17-30.
- Ягупова Л. М. Мовно-географічна варіативність системи середньоверхньонімецьких префіксальних іменників. Донецьк: ДонНУ, 2007. 605 с. (Типологічні, зіставні, діахронічні дослідження. Т. 4.).
- Behaghel O. Die deutsche Sprache. 14. Aufl. Halle (Saale): Niemeyer, 1968. 316 S.
- Fleischer W. Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache. Leipzig: Bibiliographisches Institut, 1974. 361 S.
- Fleischer W. Barz I. Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache. 2., durchgesehene Auflage. Tübingen: Niemeyer, 1995. 382 S.
- Grimm J., Grimm W. Deutsches Wörterbuch: In 33 Bd-n. Nachdruck der Erstaugabe 1854. München: Deutscher Taschenbuch Verlag, 1984. Bd. 1. 1823 S., Bd. 13. 2386 S., Bd. 26. 2026 S., Bd. 32. 1460 S.
- Hagedorn J. Die Entwicklung russischer und südwestrussischer Systeme männlicher Personennamen im 14.-16. Jahrhundert. Tübingen: der Universität Verlag, 2001. 155 S.
- Klein Th. Mittelhochdeutsche Grammatik. Tübingen: Niemeyer, 2009. Teil III: Wortbildung. 684 S.
- Kochskämper B. „Frau“ und „Mann“ im Althochdeutschen. Frankfurt am Main, Berlin, Bern, New York, Paris, Wien: Lang, 1999. 507 S.
- Lexer M. Mittelhochdeutsches Handwörterbuch: In 3 Bd-n. Nachdruck der Ausgabe Leipzig 1872-1878. Stuttgart: S. Hierzel, 1992. Bd. I. 2262 S., Bd. II. 2050 S., Bd. III. 1632 S.
- Moser S. Substantivische Affixbildung im Frühneuhochdeutschen. Morphologie und Semantik der Präfixe außer ge- und Suffixe -el, -(l/n)er, -(e)rich, -e/i)ss(e/in), -icht, -in, -lein, -ling: Inaug.-Diss: Inaug.-Diss. Würzburg, 1993. 195 S.
- Müller P. O. Historische Wortbildung: Forschungsstand und Perspektiven // Zeitschhrift für deutsche Philologie. 1993. Bd. 112, H. 3. S. 394-419.
- Paul H. Mittelhochdeutsche Grammatik. 24.Auflage. Tübingen: Niemeyer, 1998. 638 S.
- Ring U. Substantivderivation in der Urkundensprache des 13. Jahrhunderts. Eine hystorisch-synchrone Untersuchung anhand der ältesten deutschsprachigen Originalurkunden. Berlin ; New York : Walter de Gruyter, 2008. 581 S. (Studia Linguistica Germanica; 96).
- ellmann H. Das Substantiv / Deutsche Wortbildung. Typen und Tendenzen in der Gegenwartsprache. Eine Eine Bestandaufnahme des Instituts für deutsche Sprache Forschungsstelle Innsbruck. Zweiter Hauptteil (Sprache der Gegenwart, 32). Düssseldorf: Schwann, 1975. 500 S.
- Wilmanns W. Deutsche Grammatik: Gotisch, Alt-, Mittel- und Neuhochdeutsch. 2. Aufl., unveränderter Neudruck. Berlin und Leipzig: Walter de Gruyter & Co., 1930. 671 S.
REFERENCES
- Bessonova, О. L., Grishkova, D. М. (2016). Struktura i semantika frazeologicheskikh edinits s terminami rodstva v angliyskom i nemetskom yazykakh [Structure and semantics of phraseological units with kinship terms in English and German]. In Studia Germanica, Romanica et Comparatistica. Donetsk: DonNU. T. 12. № 2 (34). P. 47-61. (In Russ.).
- Gumboldt V. fon. (1985). Yazyk i filosofiya kultury. Moskva: Progress. (In Russ.).
- Kaliuščenko, V. D. (2000). Vvedeniye [Introduction]. In Tipologiya yazykovykh znacheniy v diakhronicheskom i sopostavitelnom aspektakh: slovoobrazovanie v sredneverkhnenemetskom yazyke. Donetsk: DonNU. Т. 1. P. 5-6. (In Russ.).
- Karasenko, O. A. (2014) Peyoratyvnі naymenuvannya cholovіkіv u serednoverkhnonіmetskіy movі [Pejorative Middle High German nouns denoting men]. In Tipologіya movnikh znachen u dіakhronіchnomu ta zіstavnomu aspektakh. Donetsk: DonNU. Vyp. 29. P. 133-139. (In Ukr.).
- Karpіlovska, E. A. (1999). Sufіksalna pіdsystema suchasnoy ukraynskoy lіteraturnoy movy: budova ta realіzatsіya [Suffix subsystem of modern Ukrainian: structure and realization]. K.: Іnstitut movoznavstva іm. O. O. Potebnі Natsіonalnoy Akademіy nauk Ukrayny. (In Ukr.).
- Kolshanskiy, G. V. (1980). Kontekst i semantika [Context and semantics]. M.: Nauka. (in Russ.).
- Novikova, E. Yu. (2006). Struktura, semantika i tendentsii razvitiya naimenovaniy lits po professii v sovremennom nemetskom yazyke [Structure, semantics and evolution of the nouns naming persons after a profession in present-day German]. Moskva. (In Russ.).
- Yagupova, L. M. (2004). Osoblyvostі funktsіonuvannya іmennika urkünde v serednoverkhnonіmetskikh rukopisakh [Functioning of noun urkunde in the Middle High German manuscripts]. In Studia Germanica et Romanica: Іnozemnі movy. Zarubіzhna lіteratura. Metodyka vykladannya. Donetsk: DonNU. T. 1. No 1. P. 17-30. (In Ukr.).
- Yagupova, L. M. (2007). Movno-geografіchna varіatyvnіst systemy serednoverkhnonіmetskykh prefіksalnykh іmennykіv [Lingua-geographical variability of the systems of Middle High German prefix nouns]. Donetsk: DonNU. (Typologіchnі, zіstavnі, dіakhronіchnі doslіdzhennya. T. 4.) (In Ukr.).
- Behaghel, O. (1968). Die deutsche Sprache. Halle (Saale).
- Fleischer, W. (1974). Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache. Leipzig.
- Fleischer, W., Barz, I. (1995). Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache. Tübingen.
- Grimm, J., Grimm, W. (1854). Deutsches Wörterbuch: In 33 Bd-n. Nachdruck der Erstaugabe 1854. München.
- Hagedorn, J. (2001). Die Entwicklung russischer und südwestrussischer Systeme männlicher Personennamen im 14.-16. Jahrhundert. Tübingen.
- Klein, Th. (2009). Mittelhochdeutsche Grammatik. Tübingen.
- Kochskämper, B. (1999). „Frau“ und „Mann“ im Althochdeutschen. Frankfurt am Main, Berlin, Bern, New York, Paris; Wien.
- Lexer, M. (1992). Mittelhochdeutsches Handwörterbuch: In 3 Bd-n. Nachdruck der Ausgabe Leipzig 1872-1878. Stuttgart.
- Moser, S. (1993). Substantivische Affixbildung im Frühneuhochdeutschen. Morphologie und Semantik der Präfixe außer ge- und Suffixe -el, -(l/n)er, -(e)rich, -e/i)ss(e/in), -icht, -in, -lein, -ling. Würzburg.
- Müller, P. O. (1993). Historische Wortbildung: Forschungsstand und Perspektiven. In Zeitschhrift für deutsche Philologie. Bd. 112, Vol. 3. Pp. 394-419.
- Paul, H. (1998). Mittelhochdeutsche Grammatik. Tübingen.
- Ring, U. (2008). Substantivderivation in der Urkundensprache des 13. Jahrhunderts. Eine hystorisch-synchrone Untersuchung anhand der ältesten deutschsprachigen Originalurkunden. Berlin. (Studia Linguistica Germanica; 96).
- Wellmann, H. (1975). Das Substantiv. Deutsche Wortbildung. Typen und Tendenzen in der Gegenwartsprache. (Sprache der Gegenwart, 32). Düssseldorf.
- Wilmanns, W. (1930). Deutsche Grammatik: Gotisch, Alt-, Mittel- und Neuhochdeutsch. Berlin und Leipzig.
Карасенко Елена Анатольевна – кандидат филологических наук, профессор, доцент кафедры германской филологии (e-mail: Elena_karasenko@mail.ru), Государственное образовательное учреждение высшего профессионального образования «Донецкий национальный университет», 83001, Донецк, Университетская, 24